چردر مورد سرطان قلب زیاد نشنیده ایم؟

همگى ما درباره ى ابتلا به بیمارى هایى همچون تومور مغزى، سرطان ریه، سرطان سینه، سرطان پروستات و انواع دیگر سرطان ها کمابیش مطالبى شنیده ایم. اینطور به نظر مى رسد که هریک از اعضا بدن انسان ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار گیرند؛ با این وجود پس چرا تاکنون کسى در مورد ابتلا به سرطان قلب چیزى نشنیده است؟ چه چیزى در مورد این عضو سبب مصونیت آن نسبت به این بیمارى شده است؟

مصونیت قلب

ابتلا به سرطان قلب پدیده اى نادر است اما دال بر غیر ممکن بودن آن نیست. این نوع سرطان به ندرت مشاهده مى شود به طوریکه که حتى انجمن سرطان آمریکا در آمارهاى سالیانه خود نامى از آن نمى برد. سرطان قلب تحت لواى سرطان هاى “بافت هاى نرم” بدن قرار مى گیرد که در سال ٢٠١٨،  سیزده هزار و چهل مورد جدید از آن ها گزارش شده است. در مقایسه با سرطان سینه که تعداد مبتلایان آن   نزدیک به ٣٠٠ هزار مورد رسید؛ کلینیک Mayo در هر سال تنها یک مورد سرطان قلب  مشاهده مى کند.

چه اتفاقی در سلول های قلب رخ مى دهد؟

علت این امر در چکونگى عملکرد سرطان نهفته است. سرطان با یک جهش در DNA سلول آغاز می شود. بسیاری از این جهش ها زمانی رخ می دهند که یک سلول تقسیم می شود: هر بخش نیازمند به ساخت یک کپی از DNA مى باشد و این نسخه ها همیشه کامل نیستند و فی الحال نیاز به نسخه های بیشتری دارند تا این جهش را به سلول های دختر منتقل کند، بنابراین باید تقسیمات سلولی بیشتری صورت گیرد. به همین دلیل است که سرطان اغلب در اندام هایی همانند پوست و روده که  که نیازدارند سلول های خود را مرتبا بازسازى کنند رخ مى دهد. اما سلولهای قلب پس از اینکه در رحم مادر شکل گرفتند تقریبا به طور کامل عملیات تقسیم شدن را متوقف مى سازند؛ مگر به منظورجایگزینی سلول های زخمى و یا آسیب دیده. این موضوع بدان معنی است که حتی اگر جهشى هم صورت گیرد گسترش آن دشوار خواهد بود.عوامل دیگری نیز وجود دارند که می توانند با زمینه سازى وقوع جهش به انواع سرطان منجر شوند. اشعه ماوراء بنفش، مواد سرطان زا موجود در مواد غذایى و حتى هورمون استروژن در سینه ها که به ترتیب سرطان پوست، تومور بدخیم در کولون روده و سرطان سینه را به دنبال خواهند داشت. با این حال، قلب در معرض بسیاری از مواد سرطان زا قرار ندارد، بنابراین نگرانی هاى کمترى نسبت به جهش های خطرناک DNA نیز وجود دارد.

استعمال دخانیات باعث افزایش سرطان و مشکلات قلبی و عروقی می شود

یکی از مهم‌ترین عواملی که سبب افزایش بیماری‌های غیرواگیر از جمله سرطان و مشکلات قلبی و عروقی می‌شود، استعمال دخانیات است که ما می‌توانیم با پیشگیری از این مساله از طریق آموزش‌ها در جهت مقابله با بیماری‌ها نیز گام برداریم.  سیاست‌گذاری‌های مسئولین باید به سمت کاهش مصرف دخانیات باشد که در دنیا دو مسیر برای این مسئله در نظر گرفته شده است. مسیر اول کاهش عرضه و سخت در دسترس قرار گرفتن دخانیاتت است چرا که این دخانیات کالایی آسیب‌رسان به شمار رفته و تمهیداتی همچون ارائه نشدن آن به افراد زیر ۱۸ سال،‌ ممنوعیت فروش آن نزدیک مدارس و یا اخذ مالیات بر آن از جمله مواردی است که در زمینه کاهش عرضه در نظر گرفته شده است. مسیر دوم گسترش آموزش‌ها و فرهنگ‌سازی جهت مصرف کمتر دخانیات است که در کشور ما باید هر دو این مسیر بیشتر مورد توجه قرار گیرد.  

 با اشاره به اینکه در حال حاضر کمترین عوارض را در میان کشورهای منطقه ایران در زمینه دخانیات داریم  باید ۷۰ درصد قیمت خرده‌فروشی سیگار باید برای آن مالیات در نظر گرفته شود و این مبلغ صرف سلامت مردم، آموزش به دانش‌آموزان و افزایش فضای فیزیکی برای ورزش باشد. متاسفانه مالیات اخذ شده در این زمینه در کشور ما ۱۸ درصد است که در واقع از همه کشورها در منطقه کمتر است و اکنون که در فصل بودجه‌گذاری قرار داریم دولت و مجلس می‌توانند با سیاست‌گذاری‌های لازم گام مهمی در جهت سلامت مردم بردارند.  تعداد کارخانه‌های تولید سیگار در کشور ما دو برابر شده و این موضوع نگران کننده است از طرفی کمترین عوارض برای فروش دخانیات در نظر گرفته که این مسئله خلاف قانون است و از ‌آنجا که آمار ابتلا به سرطان و بیماری‌های خودایمنی با مصرف دخانیات چندین برابر می‌شود از طریق برگزاری همایشی در این زمینه تلاش می‌کنیم پیام‌های اجتماعی لازم را به مردم برسانیم.

مردان بیشتر دچار سرطان قلب می شوند

آن‌چه که به عنوان وضعیت هشدار دهنده سلامت مردان در کشور تعیین شده، نشان از یک هشدار است: تنها سه درصد مردان ایرانی هیچ عامل خطری در شیوه زندگی خود ندارند. مردان به دلایل مختلف در برابر انواع خطرهای محیطی و شغلی قرار دارند و بروز رفتارهای نادرستی همچون مصرف سیگار و بی‌توجهی به سلامت جسمی و روحی در آنان سبب شده است تا این قشر آسیب‌پذیرتر باشند که این مهم از ضرورت آموزش و تبیین جایگاه فرهنگی سلامت در سطوح گوناگون اجتماع حکایت دارد.

نیاز به آگاهی و حساسیت جامعه و فرهنگ‌سازی در راستای تأمین سلامت مردان، می‌تواند امکان تشخیص به موقع و به دنبال آن بهبود وضعیت تندرستی و سلامت این قشر از جامعه را رقم بزند. آن‌چه که به عنوان وضعیت هشدار دهنده سلامت مردان در کشور تعیین شده، نشان از یک هشدار است: تنها سه درصد مردان ایرانی هیچ عامل خطری در شیوه زندگی خود برای ابتلا به بیماری‌های مزمن غیر واگیر از قبیل سکته قلبی و مغزی و سرطان‌ها ندارند، حدود نیمی از مردان مبتلا به چاقی با اضافه وزن هستند. چاقی شکمی در مردان بالاتر از زنان است که یک عامل خطر مهم بیماری قلبی عروقی است، حدود 89 درصد مردان الگوی تغذیه مناسبی ندارند و کمتر از 5 واحد میوه و سبزی در روز مصرف می‌کنند، 18 درصد مردان فشار خون بالا، 13 درصد قند خون بالا و 25 درصد مردان کلسترول خون بالا دارند.

پیشگیری ازسرطان قلب با گیلاس

 گیلاس را منبع غنی از رنگدانه‌های گیاهی با خاصیت آنتی‌اکسیدانی اعلام کرده اند.مطالعات نشان داده است این میوه می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های قلبی- عروقی و سرطان داشته باشد.همچنین طبق تحقیقات صورت گرفته، این میوه در کاهش بیماری‌های التهابی از طریق پاکسازی مواد زیان‌بخش (رادیکال‌های آزاد) نقش مهمی دارد.تحقیقات بر روی موش‌های دارای عدم تحمل گلوکز نشان داده است که رنگدانه‌های موجود درگیلاس (آنتوسیانین) اثر قابل توجهی دربهبودتحمل.گلوکزدارد.سرپرست واحد آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور گفت: نتایج تحقیقات حاکیست که گیلاس با داشتن پتاسیم بالا و سدیم پایین، نقش مهمی در حفظ تعادل آب بدن و همچنین تنظیم فشار خون دارد.نکته قابل توجه دیگر در مورد گیلاس این است که قسمت عمده قند موجود در گیلاس از نوع سوربیتول (قند الکلی) است که جذب آن نیاز به انسولین ندارد و از این جهت گنجاندن گیلاس در برنامه غذایی روزانه افراد دیابتی توصیه می‌شود.گیلاس میوه‌ای تابستانی است که با داشتن حدود ۸۰ درصد آب، نقش مهمی در برطرف کردن تشنگی ایفا می‌کند، همچنین این میوه منبع خوبی از پتاسیم است. از مواد مغذی دیگر گیلاس می‌توان به برخی ویتامین‌های گروه B (B1، B2، نیاسین، بیوتین)، پیش ساز ویتامین A، ویتامین C و مواد معدنی مثل کلسیم و فسفر اشاره کرد.

تپش قلب در بیماران سرطان قلب

 میزان مرگ‌و‌میر در بیماران مبتلا به سرطان که طی یک سال پس از تشخیص، دچار تند تپشی(تاکیکاردی) می‌شوند در مقایسه با موارد مشابهی که 10 سال پس ازتشخیص دچار این عارضه می‌شوند، بیشتر است. تاکیکاردی سینوسی به شرایطی گفته می‌شود که ضربان قلب در زمان استراحت سریع‌تر از حد طبیعی است و این حالت ممکن است با تپش قلب و ناراحتی در فرد همراه باشد.درمان سرطان می‌تواند از طریق تولید لخته‌های خونی باعث حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی، ضعف یا مرگ ناگهانی شود. در این پژوهش، محققان تاکیکاردی سینوسی را به عنوان ضربان قلب بیش از 100 ضربه در دقیقه (bpm) طبق الکتروکاردیوگرام تعریف کردند.“تاکیکاردی یک فرآیند ثانویه به‌دنبال یک بیماری زمینه‌ای است و نشان دهنده یک استرس و بیماری مهم در بیماران مبتلا به سرطان است که متأسفانه چندین اندام را درگیر می‌کند. در نتیجه، مهمترین اقدام اولیه، کشف عامل بروز تاکیکاردی است. با حذف عوامل برگشت‌پذیر مانند افت مایعات بدن و عفونت و درنظرگرفتن اختلالاتقلبی‌عروقی نظیر آمبولی ریوی و سایر آریتمی‌ها، به نظر می‌رسد که تاکیکاردی سینوسی در این بیماران کم‌تر مورد توجه و تشخیص قرار گرفته‌است.”محققان در این مطالعه، 622 بیمار مبتلا به سرطان، از جمله سرطان ریه، لوسمی، لنفوم یا مالتیپل میلوما را از مرکز پزشکی دانشگاه راش مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. محققان میزان مرگ‌و‌میر بیماران را براساس سن و سایر ویژگی‌هایی که بین دو گروه، با میزان ضربان قلب بیش از 100 bpm و کم‌تر از 100 bpm، متفاوت بود را مورد بررسی قرار دادند (نژاد، آلبومین، هموگلوبین، بتا بلوکرها، بیماری کلیوی، و نوع سرطان آن‌ها).مشخصاتی نظیر سن و سایر ویژگی‌های بالینی مرتبط مانند نژاد، بیماری عروق کرونر، سکته مغزی، دیابت، مصرف سیگار و تشعشعات، نیز از جمله موارد مهم  بررسی شده در این مطالعه به‌حساب می‌آیند. 62 درصد از بیماران مبتلا به تاکیکاردی در طی 10 سال پس از تشخیص فوت کرده‌بودند، درحالی که این میزان در گروه کنترل تنها 22.9 درصد گزارش شده است. بنابراین مطالعه محققان حاکی از آن است که تاکیکاردی، بدون توجه به نوع سرطان، یک پیش‌آگهی بسیار مهم تلقی می‌شود. به همین دلیل می‌بایست برای دست‌یابی به موثرترین درمان، کنترل سرطان و بیماری‌های قلبی در یک راستا صورت گیرد.